Dynia to warzywo o imponującym kształcie, rozmiarze i barwie. Jednak warto wiedzieć, że oprócz walorów estetycznych, posiada jeszcze liczne wartości odżywcze. Jadalny jest zarówno miąższ owocu jak i pestki.
Od kilku lat nie słabnie popularność dyni. Jest to efekt pracy dietetyków, którzy docenili to warzywo z punktu widzenia zdrowotnego. Moment zbiorów dyni przypada na jesień – najbardziej kolorową porę roku.
Rodzina Cucurbitaceae
Botanicy rozróżniają blisko 800 gatunków dyni, jednak tylko dwa znalazły zastosowanie w kuchni. Należą tu dynia olbrzymia (Cucurbita maxima) oraz dynia zwyczajna (Cucurbita pepo). Pierwsza z nich uprawiana jest już od 9 tysięcy lat i pochodzi z północnej części Ameryki Południowej (Peru, Argentyna, Boliwia). Drugą, wywodzącą się z Meksyku i Ameryki Środkowej, jada się od 7 tysięcy lat.
Dynia w Polsce
W Europie dynia rozpowszechniła się w XVI wieku, ale już Pliniusz wspomina o tym, że na stołach biesiadnych pojawiało się danie z dyni zanurzonej w złocistym miodzie. W Polsce poznano to warzywo na przełomie XVII i XVIII wieku. Od kilku lat uprawia się u nas dynię makaronową - popularną na Zachodzie. Jej nazwa pochodzi stąd, że po ugotowaniu miąższ owocu rozdziela się na pasma przypominające makaron.
Dynia - olbrzym wśród warzyw
Owoc dyni olbrzymiej może osiągnąć wagę 50-60 kg, jego miąższ ma kolor żółtopomarańczowy. Owoc dyni zwyczajnej, częściej uprawianej, jest mniejszy, waży 8-10 kg. Jej miąższ ma barwę intensywnie pomarańczową oraz delikatniejszy i słodszy smak. Wśród odmian dyni spotyka się niekiedy okazy o skórce szaroniebieskiej, żółtej, zielonej w jasne paski lub ciemnozielonej, gładkiej bądź rowkowanej. Są również małe owoce, uprawiane dla ozdoby.
Co się kryje w dyni
Dynia jest zasobna w wiele cennych składników mineralnych, m.in. potas, wapń, fosfor, magnez i żelazo. Miąższ dyni zawiera szczególnie dużo ma prowitaminy A (beta-karoten - przeciwutleniacz zapobiegający powstawaniu chorób nowotworowych), E oraz witamin B1 i B2. Zawiera też witaminy C i PP, kwas foliowy i pantotenowy, a także błonnik i pektyny. 100 g dyni dostarcza od 15 do 28 kcal. Kaloryczność dyni zmienia się w zależnie od warunków klimatyczno-hodowlanych, w których dojrzewał owoc.
Wartość odżywcza w 100g dyni wg IŻŻ
Woda [g] |
Białko [g] |
Tłuszcz [ g] |
Węglowodany [g] |
Potas [mg] |
Wapń [mg] |
Fosfor [mg] |
Wit.A [ug] |
b-karo ten [ ug] |
Wit. E [mg] |
Wit. C [mg] |
Niacyna [mg] |
89,9 |
1,3 |
0,3 |
7,7 |
4278 |
66 |
43 |
496 |
2974 |
1,04 |
8,0 |
0,5 |
Wartość odżywcza dyni
Znajdujące się w dyni witaminy korzystnie wpływają na wzrok, pracę serca i układu trawiennego. Regulują przemianę materii, wykazują działanie odtruwające i odwadniające. Najwięcej prowitaminy A, witaminy C oraz cukrów zawierają owoce w pełni dojrzałe. Nawet po dwóch miesiącach przechowywania ilość cukrów, prowitaminy A i witaminy C nie ulega zmianie. Po tym okresie ilość tych witamin i cukrów powoli maleje. Dynia dobrze się przechowuje w chłodnym, przewiewnym i suchym pomieszczeniu.
Jadalne pestki
Pestki dyni zawierają niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, żywice, aminokwasy (alanina, glicyna, kwas glutaminowy) fitosterole. Fitosterole należą do złożonych substancji chemicznych, którym udowodniono profilaktyczne działanie w zapobieganiu schorzeniom prostaty. O pestkach dyni nie powinny zapominać osoby walczące z trądzikiem czy wypadaniem włosów. Przysmak ten wpływa także na procesy przemiany materii, a to ze względu na obecność lecytyny, która także bierze udział w syntezie przekaźników bodźców nerwowych. Wpływa w ten sposób na czynność mózgu i układu nerwowego.
Pestki dyni w profilaktyce
Pestki dyni mogą być stosowane pomocniczo w leczeniu oraz profilaktyce stanów zapalnych skóry i błon śluzowych, łuszczeniu naskórka, wypadaniu włosów oraz w profilaktyce przeciw miażdżycowej. Pestki dyni stosuje się również jako lek przeciwko pasożytom przewodu pokarmowego (tasiemce i glisty ludzkie). Pestki dyni można jadać zaraz po wydrążeniu z owocu lub po wysuszeniu. Świeże i prażone pestki świetnie nadają się jako smakowy dodatek do potraw.
dr Aleksandra Czarnewicz - Kamińska
www.dieta.fit.pl
1
