Rekomendacje a rzeczywistość
Według rekomendacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) codziennie należy spożywać przynajmniej 400 g warzyw i owoców, podzielonych na 5 lub więcej porcji. Tak samo brzmią wytyczne Instytutu Żywności i Żywienia (IŻŻ). Podobne do IŻŻ instytucje w poszczególnych krajach Europy zalecają jednak spożycie różnych ilości produktów z tej grupy. Najwięcej warzyw i owoców zalecają swoim rodakom eksperci z Portugalii, którzy rekomendują, by spożywać aż 800 g warzyw i owoców. Uśredniony poziom rekomendacji dotyczących konsumpcji warzyw i owoców w Europie wynosi 537 g.
Większość Europejczyków niestety nie osiąga nawet minimalnego poziomu spożycia, zalecanego przez WHO. Statystyki dotyczące konsumpcji warzyw i owoców w Europie są alarmujące:
- Średnia konsumpcja produktów zaliczanych do grupy warzyw i owoców w UE wynosi ok. 341 g.
- Przeciętnie mieszkańcy Starego Kontynentu konsumują około 60% zalecanej dziennej dawki warzyw i owoców.
- Jedyną nacją, która spożywa rekomendowaną ilość warzyw i owoców są Włosi.
- Najbardziej z wytycznymi rozmijają się natomiast Szwedzi, spożywający niespełna 40% zalecanej dawki.
- Polacy również nie realizują zaleceń, konsumując zaledwie ok. 282 g. z sugerowanych przez IŻŻ 400 gramów warzyw i owoców, czyli spożywają nieco ponad 3,5 porcji owoców i warzyw.
- Polacy również nie spożywają wystarczającej ilości soków. Szklanka soku (ok. 200 ml) może stanowić jedną z minimum 5 zalecanych porcji warzyw lub owoców w ciągu dnia. W 2016 roku, spożycie soków wśród Polaków kształtowało się na poziomie ok. 14 l na osobę na rok, co daje jedynie ok. 38 ml na dzień.
Europejska dieta do poprawy
Dysproporcje pomiędzy wskazaniami dietetyków a rzeczywistymi nawykami żywieniowymi mieszkańców Europy są więc wyraźne. Jaki wpływ na kondycję zdrowotną Europejczyków ma dieta uboga w warzywa i owoce? – Jedną z konsekwencji nieodpowiedniego odżywiania dzisiejszego społeczeństwa jest epidemia otyłości. Z problemem zbyt wysokiej masy ciała boryka się ponad połowa mieszkańców Europy.7 Niedobór warzyw i owoców w diecie podnosi również ryzyko wystąpienia wielu chorób niezakaźnych, w tym nowotworów, zawału, udaru oraz miażdżycy, które stanowią przyczynę 87% zgonów w Europie. Zawarte w warzywach i owocach mikroskładniki regulują funkcjonowanie organizmu i poza udziałem w profilaktyce chorób, mają również wpływ na codzienne samopoczucie – tłumaczy dr hab. inż. lek. med. Dariusz Włodarek, Kierownik Zakładu Dietetyki Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, SGGW.
Poprawa nawyków żywieniowych Europejczyków jest jednym z istotnych wyzwań, które stoją przed organizacjami działającymi w obszarze polityki zdrowotnej. – Zmiana nie może mieć charakteru gwałtownego, gdyż restrykcyjne rekomendacje są na ogół nieskuteczne. Jedną z inicjatyw, które w prosty sposób mogłyby zwiększyć udział warzyw i owoców w diecie Europejczyków jest włączenie szklanki soku do ich codziennego jadłospisu. Obecnie Europejczycy piją przeciętnie zaledwie 31 ml 100% soku dziennie.8 Gdyby do swojej diety włączyli szklankę (200 ml) soku, która może stanowić porcję warzyw i owoców, spożycie produktów z tej grupy wzrosłoby istotnie – dr Włodarek. – Nawyk picia soków warto kształtować od najmłodszych lat, gdyż spożywając sok dzieci przyzwyczajają się do smaku warzyw i owoców. Zalecany dla nich jest sok pomarańczowy, którego szklanka (200 ml) zaspokaja dzienne zapotrzebowanie dzieci na witaminę C9 – dodaje dr Włodarek
Problem zbyt niskiego spożycia warzyw i owoców dotyczy nie tylko Europejczyków, ale populacji całego świata. Pocieszający jest fakt, że ów problem został dostrzeżony przez międzynarodowe i lokalne organizacje, zajmujące się kwestią polityki zdrowotnej, które zachęcają do zmian nawyków żywieniowych. Tworzone przez nie rekomendacje i prowadzone na szeroką skalę kampanie edukacyjne przyczyniają się do stopniowej poprawy postaw i wzrostu świadomości właściwej diety. Znaczącym krokiem na rzecz wspierania zwiększenia spożycia warzyw i owoców, a także ich przetworów w codziennej diecie jest m.in. podpisanie 19 września w Warszawie, przez przedstawicieli z 21 państw z całego świata, w tym z Polski, Deklaracji na rzecz wspierania oraz promowania idei spożycia warzyw, owoców, a także niskoprzetworzonych przetworów takich jak np. soki, czy musy bez dodatku cukru.
Ogólnoeuropejski raport prezentujący porównanie krajowych wytycznych żywieniowych dotyczących spożycia owoców i warzyw dostępny jest pod adresem: https://fruitjuicematters.eu/files/attachments/.92/Food_Based_Dietary_Guidelines_paper.pdf
